‘EÉN TIP: MAAK DE LIEFDE NIET TÉ BELANGRIJK’

HET JAAR VAN DE HOOP (2): HOE WE ZELFS DE LIEFDE KUNNEN STUREN

Was de liefde voor u dit jaar naar kwalijke gewoonte weer een mestvaalt waarop geen bloem bloeien kon? Dan hebben we mogelijk goed nieuws: u kunt er zélf wat aan doen. Sandra Langeslag : ‘Liefde is controleerbaar: je kunt zélf die gevoelens versterken of verminderen.’

 

JEROEN MARIS

De Nederlandse Sandra Langeslag(34), biologisch en cognitief psychologe en docent aan de University of Missouri-St.Louis, kwam in 2016 samen met haar Rotterdamse collega Jan van Strien tot de conclusie dat, wanneer de liefde weer eens een schotwonde oploopt, ons brein zelf doekjes voor het bloeden kan aanslepen.

Sandra Langeslag «Mensen gaan er veelal van uit dat verliefd zijn iets oncontroleerbaars is: je bent het of je bent het niet, en daar valt niets aan te veranderen. Bovendien zijn er allerlei situaties te bedenken waarin mensen verliefd zijn terwijl ze het niet willen zijn, of niet verliefd zijn terwijl ze het wel zouden willen zijn: een onmogelijke liefde, een verboden liefde, een liefde die tegen je wil is afgebroken. Daar valt allemaal niets aan te doen, denken we, dat is een koele wreedheid die we moeten ondergaan.

»We wilden onderzoeken of dat klopt. Of we met ons denken niet toch zélf een invloed kunnen uitoefenen op onze gevoelens. In het labo bestudeerden we de hersengolven van twee groepen: mensen in een vaste relatie en mensen die recent een relatiebreuk achter de rug hadden. Beide groepen lieten we naar foto’s kijken van hun geliefde of ex-geliefde. Daarbij vroegen we om consequent aan positieve dingen te denken: eigenschappen van die persoon die ze erg waarderen, de fijne karakteristieken van hun relatie, een positief toekomstbeeld waar die man of vrouw een rol in speelt. We keken welk effect dat had op de verliefdheid, en dat bleek positief: het versterkte onmiskenbaar de gevoelens. De proefpersonen bleken méér van hun geliefde of ex-geliefde te gaan houden. We lieten ze vervolgens ook het omgekeerde doen: alleen maar aan negatieve dingen denken. En dat bleek ervoor te zorgen dat ze mínder van die geliefde gingen houden.

»Het klinkt misschien allemaal heel eenvoudig, maar het is wel degelijk baanbrekend: voor het eerst is aangetoond dat hoe we denken een bepalende invloed heeft op hoe we de liefde aanvoelen. Je kunt zélf gevoelens van liefde versterken of afvlakken: love regulation.»

HUMO Waarom is dat hoopvol nieuws?

Langeslag «Omdat het mogelijk een uitweg biedt uit ellendige situaties. Je ziet bijvoorbeeld vaak dat goede, standvastige relaties toch op de klippen lopen omdat de spanning zoek raakt en routine het overneemt. ‘We hebben het fijn, maar we leven als broer en zus’ – die klacht. Zo’n relatie is erbij gebaat als je de gevoelens van liefde zelf kunt versterken. Of omgekeerd: stel dat je in een relatie zit waarin je mishandeld wordt, maar je gaat ermee door omdat je ondanks alles ontzettend veel van je partner houdt – dan kan het nuttig zijn als je zelf die gevoelens kunt verminderen.»

HUMO Hoe doe ik aan love regulation?

Langeslag «Je doet precies wat we de proefpersonen in het onderzoek opdroegen: je doelbewust op de positieve kanten focussen. Denk aan hoe slim en lief hij is, hoe goed jullie kunnen praten, hoe fijn jullie het in de toekomst samen zullen hebben. En omgekeerd, als je over iemand heen moet zien te raken: focussen op het negatieve.

Ik ben anderhalf jaar geleden getrouwd en ik probeer zelf liefdes regulatie toe te passen. Maar ik geef toe dat het niet gemakkelijk is »

‘Hij deed nooit de afwas. We hadden geen tijd voor elkaar. Het zou in de toekomst alleen nog maar meer gebotst hebben.’ En natuurlijk is liefdesregulatie niet plots de oplossing voor alle problemen. Er zit geen simpele aan- en uitknop aan de liefde. Maar als je het consequent toepast, als je echt je best doet om je gevoelens enigszins te sturen met je brein, zal het zeker een effect hebben.»

HUMO Eigenlijk bevestigt u wat seksuologen de afgelopen jaren almaar nadrukkelijker zijn gaan gillen: de liefde is geen hemels briesje dat langs je gezicht komt gestreken. Je moet het werk zélf doen.

Langeslag «Ja. Er is inderdaad al veel onderzoek gedaan naar hoe relaties functioneren. Maar er was nog nooit onderzocht hoe je impact kunt hebben op je eigen gevoelens. We vonden het belangrijk om daarop te focussen, omdat zoveel liefde net buiten een relatie gedijt: de verliefdheid op je baas, op die ene die jou niet ziet staan, op die persoon met wie het mislukt is.»

HUMO Zie je nog andere handige toepassingen van liefdesregulatie?

Langeslag «Zeker. In een eerder onderzoek heb ik aangetoond dat het concentratievermogen en de geheugencapaciteiten van iemand die verliefd is gevoelig stijgen. Maar dan alleen voor de dingen die gelinkt zijn aan die geliefde, want er is ook een keerzijde: die vermogens dalen voor dingen die niets met de geliefde te maken hebben. Je kent het vast wel: je hebt examens, maar je bent smoorverliefd en van studeren komt niets in huis. Daar zou liefdesregulatie kunnen helpen: door tijdelijk te focussen op het negatieve, temper je de liefde even, en ga je je beter kunnen concentreren op je studie.»

HUMO Het klinkt haast als wiskunde. Moeten we af van ons geloof in de woeste, per wervelwind afgeleverde Grote Liefde?

Langeslag «We vroegen onze proefpersonen vooraf ook wat ze deden om de gevoelens in een relatie sterk te houden, hoe ze probeerden te voorkomen dat het vlammetje uitdoofde. Er waren er een paar die ‘niets’ antwoordden en stellig zeiden: ‘Als de liefdesgevoelens minder worden, betekent dat dat ik het moet uitmaken.’ Zij hadden inderdaad dat romantische ideaal van de liefde die je overvalt en al het werk doet. Ik vind het prima dat mensen volgens dat ideaal leven, maar onderzoek heeft nu eenmaal uitgewezen dat gevoelens van liefde in een relatie na verloop van tijd afnemen. Dan is het toch prima als blijkt dat je daar iets aan kunt veranderen?

»Ik hoor weleens dat ik de liefde te veel wil rationaliseren, en ze zo haar glans afneem. Maar dat klopt niet. Er wordt veel onderzoek gedaan naar depressie, maar dat we weten hoe depressie werkt, betekent niet dat mensen niet meer depressief zijn. Hetzelfde met verliefdheid: dat we onderzoeken hoe het werkt, betekent niet dat mensen nooit meer verliefd kunnen worden. Het is niet omdat we liefde in een laboratorium onderzoeken en in cijfers en wetenschappelijke bevindingen vatten, dat de schoonheid ervan teloorgaat. Wees gerust: ik kan zelf nog altijd helemaal warm worden van de betovering van de liefde.»

HUMO Past u liefdesregulatie toe in uw eigen leven?

Langeslag «Anderhalf jaar geleden ben ik getrouwd, dus ik ben erg geïnteresseerd in het versterken van de liefdesgevoelens voor m’n partner. Ik probeer liefdesregulatie toe te passen, maar ik geef toe dat het niet gemakkelijk is. Stel dat je gelukkig getrouwd bent, maar toch verliefd wordt op iemand anders. Dan ben je gebaat bij liefdesregulatie, bij het afvlakken van die verliefdheid. Maar net omdat je verliefd bent, wil je natuurlijk de hele tijd bij die ene persoon zijn, en ben je niet geneigd om te focussen op het negatieve. Dat is stof voor verder onderzoek: hoe komen mensen tot meer cognitieve controle, tot meer wilskracht?»

HUMO Hebt u tot slot nog goede raad voor wie 2017 ingaat met zicht op alweer een liefdespad vol kuilen en bulten?

Langeslag «De liefde een béétje relativeren. Kijk, in onze westerse maatschappij is liefde het summum. We smullen van de grote romantische verhalen, er gaat veel geld om in de liefdesindustrie, verliefdheid zien we als iets fundamenteel belangrijks. Maar in bepaalde oosterse culturen staat liefde niet op zo’n piëdestal. Daar zie je dat gearrangeerde huwelijken, bijvoorbeeld, ook best succesvol kunnen zijn. Misschien kunnen we daar wel wat uit leren: schat de liefde hoog in, maar maak ze niet té belangrijk. En durf tevreden te zijn. Als het goed genoeg is, is het goed genoeg.»